656 lines
19 KiB
Plaintext
656 lines
19 KiB
Plaintext
Turkish-HOWTO
|
||
Görkem Çetin, gorkem@gelecek.com.tr
|
||
v1.0, 21 September 1999
|
||
|
||
Bu belge, Linux işletim sistemi altındaki Türkçe sorunlarına çözüm
|
||
getirmek amacıyla, mevcut Türkçe desteğinin nasıl kullanılabileceğini
|
||
anlatıyor.
|
||
______________________________________________________________________
|
||
|
||
Table of Contents
|
||
|
||
|
||
1. Giriş
|
||
|
||
1.1 Sürüm değişiklikleri
|
||
|
||
2. HOWTO belgeleri
|
||
|
||
2.1 Tüm HOWTO belgelerini nerede bulabilirim?
|
||
2.1.1 Türkçe-NASIL belgeleri
|
||
2.1.1.1 Diğer Türkçe kaynaklar
|
||
|
||
3. Klavye ayarları
|
||
|
||
3.1 Klavye tuş takımı yüklenmesi
|
||
3.2 Bu tuştakımlarını nerede bulabilirim?
|
||
|
||
4. Metin ekran (konsol) yazıtiplerinin yüklenmesi
|
||
|
||
4.1 Son düzeltmeler
|
||
|
||
5. Çeşitli uygulamalarda Türkçe kullanımı
|
||
|
||
5.1 Pine
|
||
5.2 Netscape
|
||
5.3 KDE altında Türkçe
|
||
5.4 kvt
|
||
5.5 GNOME altında Türkçe
|
||
|
||
6. Zaman dilimi ayarları
|
||
|
||
7. X Window desteği
|
||
|
||
7.1 X Window Türkçe yazıtiplerinin yüklenmesi
|
||
7.2 X Window altında Türkçe klavye kullanılması
|
||
|
||
8. Yapılacaklar
|
||
|
||
|
||
|
||
______________________________________________________________________
|
||
|
||
1. Giriş
|
||
|
||
Bu belge, Linux ve bazı özel durumlarda UNIX işletim sisteminde Türkçe
|
||
kullanabilmek için gereken eklemeler hakkında okuyucuyu bilgilendirmek
|
||
için yazıldı. Türkçe'ye ait olan latin5, bir başka adıyla ISO8859-9
|
||
standardının, Amerika ve bazı Avrupa ülkelerince kullanılan latin1
|
||
standardı ile aynı olmaması nedeniyle sadece Linux değil, hemen hemen
|
||
tüm işletim sistemlerinde bu sorunu fazlasıyla yaşıyor olmalısınız.
|
||
İleride ele alınacak konular ile bu sıkıntıların pek çoğunu
|
||
atlatacağınızı ümit ediyorum. Eğer metin ekranda, X Window altında
|
||
Türkçe yazamıyor ve okuyamıyorsanız, pine ve Netscape gibi
|
||
uygulamalarda Türkçe karakterleri göremiyorsanız bizi izlemeye devam
|
||
edin.
|
||
|
||
Bu belgedeki çözüm denemelerimi Red Hat Linux ile yaptım. Çalışmayan,
|
||
eksik bilgi içeren ya da eklenmesinde fayda gördüğünüz bir bölüm
|
||
gördüğünüzde gorkem@gelecek.com.tr adresine bir ileti yollamanız
|
||
yeterlidir. Özellikle diğer Linux dağıtımlarında yapılacak işlemler
|
||
farklı olabilir, bu nedenle çeşitli Linux dağıtımlarında
|
||
karşılaştığınız çözümleri bana gönderebilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
1.1. Sürüm değişiklikleri
|
||
|
||
Sürüm 1.0 : Turkish-HOWTO'nun yazılması. Hala belirli alanlarda Türkçe
|
||
sorunları yaşadığımdan dolayı bu belgenin 1.0 sürümde kalmayacağını
|
||
ümit ediyorum. Dosya, birtakım alanlarda eksiklikler içerebilir.
|
||
Burada görmek istediğiniz ne varsa bana bir ileti gönderin. Tüm
|
||
mektuplarınıza cevap vermeye çalışacağım.
|
||
|
||
|
||
|
||
2. HOWTO belgeleri
|
||
|
||
Linux'un HOWTO belgeleri, Linux meraklıları tarafından biraraya
|
||
getirilmiş ve hepsi belirli bir konuyu ele alan inceleme yazılarından
|
||
oluşuyor. Hem teorik, hem de pratik çözümler içeren bu belgeleri tüm
|
||
Linux kullanıcılarının okumalarını tavsiye ederim.
|
||
|
||
|
||
2.1. Tüm HOWTO belgelerini nerede bulabilirim?
|
||
|
||
|
||
|
||
· Dağıtımla birlikte : Eğer çalışır durumda bir Linux dağıtımınız
|
||
varsa, bazı durumlarda güncelliğini kısmen yitirmiş, ancak değerli
|
||
bilgiler içeren belgelere /usr/doc dizininden erişebilirsiniz.
|
||
Buradaki HOWTO dizini altında ise tahmin edebileceğiniz gibi HOWTO
|
||
belgelerini bulabilirsiniz.
|
||
|
||
· Eğer HOWTO belgelerini kurmamışsanız, ya da elinizde bir Linux
|
||
dağıtımı yoksa en yakın sunsite arşivinden de bu belgeleri almanız
|
||
mümkün: www.metu.edu.tr/ldp/HOWTO <www.metu.edu.tr/ldp/HOWTO>
|
||
|
||
|
||
2.1.1. Türkçe-NASIL belgeleri
|
||
|
||
|
||
Bazı HOWTO belgelerinin çevrilmesi sonucu oluşturulan Türkçe Linux-
|
||
NASIL sayfalarına www.linux.org.tr <http://www.linux.org.tr>
|
||
adresinden ulaşabilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
2.1.1.1. Diğer Türkçe kaynaklar
|
||
|
||
|
||
· Türkiye Linux Kullanıcıları Grubu, www.linux.org.tr
|
||
<http://www.linux.org.tr>
|
||
|
||
· Gelecek Bilişim ve İletişim A.Ş, www.gelecek.com.tr
|
||
<http://www.gelecek.com.tr>
|
||
|
||
|
||
Haber öbekleri :
|
||
|
||
|
||
|
||
· news.pcmagazine.com.tr (pcmag.linux)
|
||
|
||
· news.istanbul.edu.tr (tr.bilgisayar.isl-sistemleri.linux)
|
||
|
||
|
||
|
||
Kitaplar :
|
||
|
||
|
||
Türkiye'de Linux ile ilgili çıkmış tüm yayınlara www.gelecek.com.tr
|
||
<http://www.gelecek.com.tr> adresinden ulaşabilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
3. Klavye ayarları
|
||
|
||
Bu bölümde, metin ekranda Türkçe yazmak için gerekli programları
|
||
inceleyeceğiniz. Bunlardan ilki, bilgisayara Türkçe klavye tuş takımı
|
||
haritasını gösterecek olan loadkeys komutudur. loadkeys komutu ve
|
||
uygun bir Türkçe klavye dağılımı haritası yardımıyla istediğimiz bir
|
||
Türkçe klavyeyi (Q Türkçe, F Türkçe gibi) yükleyebiliriz.
|
||
|
||
|
||
|
||
3.1. Klavye tuş takımı yüklenmesi
|
||
|
||
|
||
loadkeys komutunun kullanımı çok basittir. Dağıtımınızda bulunan ve
|
||
/usr/lib/kbd/keymaps/i386 dizini altına yerleştirilmiş olan klavye
|
||
haritalarından bir tanesini seçin. Aslında klavye haritalarının adını
|
||
bilmek zorunda değilsiniz, burada kullanabileceğiniz dosyaları ve ne
|
||
tip bir klavyeyi yüklediklerini görebilirsiniz:
|
||
|
||
|
||
|
||
· trq.map : Türkçe Q klavye
|
||
|
||
· trf.map : Türkçe F klavye
|
||
|
||
· tralt.map : Bu klavye ile, ALT tuşu ile birlikte bastığınız bir
|
||
karakterin karşılığı olan Türkçe karakter ekranda belirecektir.
|
||
Örnek olarak ALT ve "c" karakterlerine bastığınız zaman "ç", ALT ve
|
||
"G" karakterlerine bastığınızda ise "Ğ" harfi görülecektir. Bu
|
||
klavye dağılımı, Q klavyeye alışkın, ancak arada bir Türkçe yazmak
|
||
isteyenler için ideal görününüyor. Ancak hızlı kullanmak için biraz
|
||
zaman istiyor.
|
||
|
||
|
||
|
||
Şimdi loadkeys komutunu birkaç örnekte kullanalım:
|
||
|
||
|
||
|
||
$ loadkeys trq.map (Türkçe Q klavye haritasını yükle)
|
||
$ loadkeys trf.map (Türkçe F klavye haritasını yükle)
|
||
$ loadkeys tralt.map (Türkçe F klavye haritasını yükle)
|
||
|
||
|
||
|
||
Eğer normal US klavye haritasına dönmek isterseniz, defkeymap klavye
|
||
eşlem dosyasını kullanın.
|
||
|
||
|
||
$ loadkeys defkeymap
|
||
|
||
|
||
|
||
Yapılan tüm işlemler tüm sistemde etkin olacaktır. Bir kullanıcı
|
||
çalışma yaptıktan sonra sistem kapanıncaya, ya da başka bir klavye
|
||
dağılımı yüklenince değin klavye düzeni aynı kalır.
|
||
|
||
|
||
|
||
Not: Çoğu Linux dağıtımlarında bulunan kbd paketi sistemde
|
||
kullanılabilecek klavye eşlem (dağılım) dosyalarını ve yazıtiplerini
|
||
içerir. Son zamanlarda, diskten tasarruf sağlamak amacıyla hem
|
||
yazıtipi, hem de klavye eşlem dosyaları sıkıştırılarak
|
||
kullanılmaktadır. Bu tip sıkıştırılmış dosyaların sonu .gz ile biter
|
||
(örneğin trq.map.gz). loadkeys ve setfont komutları herhangi bir
|
||
sorunla karşılaşmadan bu dosyaları okuyabilecek ve gerekli işlemleri
|
||
yapacaktır.
|
||
|
||
|
||
|
||
3.2. Bu tuştakımlarını nerede bulabilirim?
|
||
|
||
Eğer kullandığınız dağıtımda trq.map, trf.map ya da tralt.map klavye
|
||
eşlem dosyalarını bulamıyorsanız ve yukarıdaki komutları işlerken hata
|
||
mesajı alıyorsanız, ftp.gelecek.com.tr
|
||
<ftp://ftp.gelecek.com.tr/pub/turkce> adresinden bu dosyaları
|
||
indirmeniz mümkündür.
|
||
|
||
|
||
|
||
Dilediğiniz klavye düzenini, Red Hat dağıtımında yeralan
|
||
/etc/sysconfig/keyboard dosyasına ekleyebilirsiniz. Kullanabileceğiniz
|
||
dosya isimlerinden bazıları trq, trf ve tralt'tır.
|
||
|
||
|
||
4. Metin ekran (konsol) yazıtiplerinin yüklenmesi
|
||
|
||
|
||
Metin ekranda Türkçe görebilmek için birkaç işleme daha ihtiyacımız
|
||
var. Bunlardan ilki Türkçe karakterleri içeren yazıtiplerinin
|
||
yüklenmesi. Bir yazıtipini yüklemek için setfont komutunu
|
||
kullanıyoruz.
|
||
|
||
|
||
|
||
$ setfont latin5u-16.psf.gz
|
||
|
||
|
||
|
||
Yukarıdaki komut /usr/lib/kbd/consolefonts dizini altındaki
|
||
latin5u-16.psf.gz yazıtipi dosyasını yükledi. Bu dizin altında
|
||
yeralan, ya da yukarıda belirttiğim ftp adresinden indirdiğiniz ve adı
|
||
latin5 ile başlayan tüm yazıtipleri Türkçe karakterler içerir. Birkaç
|
||
deneme de siz yapın. Özellikle latin5u-12 ve latin5u-14 dosyaları daha
|
||
küçük yazıtipi içerir ve ekranda aynı anda daha çok karakter
|
||
görüntüleyerek çalışma alanınızı genişletir.
|
||
|
||
|
||
|
||
Metin ekranda kullanabileceğiniz tüm Türkçe yazıtiplerini
|
||
ftp.gelecek.com.tr <ftp://ftp.gelecek.com.tr/pub/turkce> dizini
|
||
altında bulabilirsiniz.
|
||
4.1. Son düzeltmeler
|
||
|
||
Atılması gereken birkaç adım daha kaldı. Önce /etc/inputrc dosyası
|
||
içine aşağıdaki satırları ekleyin. Eğer dosya yoksa kendiniz
|
||
oluşturun.
|
||
|
||
|
||
|
||
set input-meta on
|
||
set convert-meta off
|
||
set output-meta on
|
||
|
||
|
||
|
||
Ardından /etc/profile dosyasının sonuna, aşağıdaki satırları ekleyin.
|
||
|
||
|
||
|
||
export INPUTRC=/etc/inputrc
|
||
|
||
|
||
|
||
Artık rahatlıkla bash komut satırı altında Türkçe yazabilir ve
|
||
okuyabilirsiniz. Yukarıda yapılan işlemleri eğer /etc/rc.d/rc.local
|
||
dosyasına eklerseniz, herkes için tanımlı bir klavye eşlem dosyası ve
|
||
yazıtipi yaratmış olursunuz:
|
||
|
||
|
||
|
||
setfont latin5u-16.psf
|
||
loadkeys trq.map.gz
|
||
|
||
|
||
|
||
5. Çeşitli uygulamalarda Türkçe kullanımı
|
||
|
||
|
||
|
||
5.1. Pine
|
||
|
||
|
||
Pine ile Türkçe ileti göndermek ve almak istiyorsanız, .pinerc
|
||
dosyasında, character-set değişkeninin karşısında, aşağıdaki
|
||
değişikliği yapmanız gerekiyor:
|
||
|
||
|
||
|
||
# Reflects capabilities of the display you have. Default: US-ASCII.
|
||
# Typical alternatives include ISO-8859-x, (x is a number between 1 and 9).
|
||
character-set=ISO-8859-9
|
||
|
||
|
||
|
||
Yukarıdaki değişiklikleri yaptıktan sonra, pine ile kolayca Türkçe
|
||
karakterler içeren e-posta yollayabilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
5.2. Netscape
|
||
|
||
|
||
Netscape'te yazıtipi seçimi için, Edit - Preferences - Appearance -
|
||
Fonts - For the Encoding menüsüne gidin ve buradan ``Turkish
|
||
(iso-8859-9)'' seçeneğini işaretleyin. Daha aşağıda yeralan ``Use my
|
||
default fonts, overriding document-specified fonts'' seçeneğini
|
||
işaretlemeniz halinde ise Netscape, sadece sizin belirttiğiniz
|
||
yazıtiplerini ekranda gösterecektir. Yine de Netscape ile Türkçe
|
||
yazıtiplerini görmekte sıkıntı çekerseniz View -> Encoding -> Turkish
|
||
(ISO-8859-9) seçeneğini işaretlemelisiniz.
|
||
|
||
Genel kural olarak yazıtipini seçmenize izin veren tüm yazılımlarda
|
||
Türkçe yazıtiplerini kullanabilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
5.3. KDE altında Türkçe
|
||
|
||
|
||
KDE pencere arayüzünün büyük bir kısmı Türkçeye çevrildi. 1.0
|
||
sürümünden itibaren gelen Türkçe desteği ile pek çok uygulama
|
||
yazılımını Türkçe çalıştırabiliyorsunuz.
|
||
|
||
|
||
|
||
KDE altında, programların Türkçe çalışması ve mesajların Türkçe
|
||
çıkması için kcontrol programını çalıştırın. Sol tarafta yeralan
|
||
Desktop - Language menüsü içinde ilk dil olarak Turkish'i seçin.
|
||
Bundan sonra açacağınız her KDE programı, eğer destekleniyorsa Türkçe
|
||
çalışacaktır.
|
||
|
||
|
||
|
||
5.4. kvt
|
||
|
||
|
||
kvt, KDE ile birlikte gelen bir terminal emülasyon programıdır. kvt'de
|
||
kullanacağınız yazıtipini seçmek için, sırasıyla
|
||
|
||
|
||
· Seçenekler - Yazıtipi menüsüne girin.
|
||
|
||
· Karakterler seçeneğinin yanındaki düğmeden iso-8859-9 seçeneğine
|
||
tıklayın.
|
||
|
||
· İsterseniz boy, tür ve diğer seçeneklere de gözatabilir ve bunları
|
||
değiştirebilirsiniz. Özellikle Courier yazıtipi en iyi görüntüyü
|
||
sağlayacaktır.
|
||
|
||
· kvt'ye geri dönün.
|
||
|
||
Artık kvt altında Türkçe yazabilirsiniz. Ancak X Window'da henüz
|
||
Türkçe karakterlerinizi tanıtmadıysanız yukarıda yazılanları yapmak
|
||
mümkün olmaz. Bunun için önce ``X Window Türkçe yazıtiplerinin
|
||
yüklenmesi'' başlığı altında yeralan yönergeleri izleyin.
|
||
|
||
|
||
|
||
kvt'nin yeni bir sürümünü kullanmanız halinde, önce kvt'yi çalıştırın,
|
||
ardından farenin sağ tuşuyla kvt üzerinde herhangi bir noktaya basın.
|
||
Yukarıdaki maddeleri sırasıyla takip edin.
|
||
|
||
|
||
|
||
5.5. GNOME altında Türkçe
|
||
|
||
GNOME masaüstü altında, özellikle gnome terminal altında
|
||
yaşayabilmeniz muhtemel Türkçe karakter sorununa çözüm için, aşağıdaki
|
||
maddeleri uygulayın:
|
||
|
||
|
||
|
||
· Bir gnome terminal açın. GNOME panelinin (ekranın en altında)
|
||
üzerinde yeralan ekran görüntüsü üzerine tıklayabilirsiniz.
|
||
|
||
· Settings - Preferences içine girin. Font karşısındaki kutucukta,
|
||
halen kullanılan yazıtipi yeralmaktadır. Karşısındaki kutuya
|
||
(Browse) tıklayın.
|
||
|
||
· Filter sekmesine tıklayın. Charset bölümünden ISO8859-9'u seçin.
|
||
Ok'i tıklayın.
|
||
|
||
· Ok diyerek son pencereden de çıkın. Şimdi gnome terminalde Türkçe
|
||
karakterleri görebileceksiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
6. Zaman dilimi ayarları
|
||
|
||
|
||
Türkiye, Greenwich'ten 2 saat ileride yeralan zaman dilimi kuşağı
|
||
içindedir. Bunu, bir e-posta aldığınız zaman iletinin en üst kısmında
|
||
yeralan +02:00 işaretinden de anlayabilirsiniz. Eğer hatalı bir zaman
|
||
diliminde yeralıyorsanız, yapılması gereken işlemler aşağıdadır.
|
||
Alternatif olarak, Red Hat ve Mandrake dağıtımlarıyla gelen timeconfig
|
||
paketi zaman dilimini ayarlamanız konusunda yardımcı olacaktır.
|
||
|
||
|
||
|
||
Önce /etc/localtime saat ayarı dosyasını silin:
|
||
|
||
|
||
|
||
# rm /etc/localtime
|
||
|
||
|
||
|
||
Ardından, bu dosyayı bir sembolik bağ ile,
|
||
/usr/share/zoneinfo/Europe/Istanbul dosyasına bağlayın.
|
||
|
||
|
||
|
||
# ln -s /usr/share/zoneinfo/Europe/Istanbul /etc/timeconfig
|
||
|
||
|
||
|
||
timeconfig paketinde ise sadece ``Turkey'' seçeneğini işaretleyin ve
|
||
çıkın.
|
||
|
||
Eğer /etc/localtime dosyası yoksa, başta sendmail olmak üzere pek çok
|
||
programda hoş olmayan hata mesajları alırsınız.
|
||
|
||
|
||
7. X Window desteği
|
||
|
||
|
||
|
||
Metin tabanlı bir ekran altında Türkçe yazdıktan ve uygulamalarımızı
|
||
Türkçe yazıtipleriyle kullanmaya başladıktan sonra X Window altında
|
||
nasıl Türkçe yazılır ve okunur, görelim.
|
||
|
||
|
||
7.1. X Window Türkçe yazıtiplerinin yüklenmesi
|
||
|
||
|
||
Öncelikle yapmamız gereken, Türkçe yazıtiplerinin X Window'a
|
||
tanıtılmasıdır. X Window açılırken, hangi yazıtiplerini yükleyeceğini
|
||
belirlemek amacıyla bazı öntanımlı dizinlere bakar. Bu dizinler,
|
||
/usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasında belirtilmiştir.
|
||
|
||
|
||
|
||
RPM paketlerini kurabileceğiniz bir dağıtım kullanmanız halinde,
|
||
Türkçe yazıtiplerini ve klavye harita ek dosyasını yüklemişseniz,
|
||
işiniz çok kolay. Bu dosyaları yükleyip yüklemediğinizi bilmiyorsanız
|
||
aşağıdaki komutu çalıştırın.
|
||
|
||
|
||
|
||
# rpm -qa | grep ISO8859-9
|
||
XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
|
||
XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
|
||
XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1
|
||
|
||
|
||
|
||
Yukarıdaki satırlara benzer bir çıktı almış olmanız gerekiyor (sürüm
|
||
numaraları farklı olabilir). Eğer almadıysanız Türkçe yazıtiplerini
|
||
kurmamışsınız demektir. Eğer Red Hat Linux kullanıyorsanız, CD'yi
|
||
sürücüye yerleştirip sırayla şu işlemleri yapın:
|
||
|
||
|
||
|
||
# mount /dev/cdrom
|
||
# cd /mnt/cdrom/RedHat/RPMS/
|
||
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
|
||
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
|
||
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1
|
||
|
||
|
||
|
||
Yazıtiplerini ve klavye eşlem dosyasını sisteminize kurduktan sonra
|
||
bir sonraki adıma geçin.
|
||
|
||
|
||
|
||
Şimdi, daha önce yarım bıraktığımız noktaya geri dönelim. X Window'un
|
||
yükleyeceği yazıtiplerinin bulunduğu dizinler
|
||
/usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasında belirtiliyordu.
|
||
|
||
|
||
|
||
Bu dosya içinde, aşağıdakine
|
||
|
||
|
||
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"
|
||
|
||
|
||
|
||
ya da buna
|
||
|
||
|
||
|
||
FontPath unix/-1
|
||
|
||
|
||
|
||
benzer satırlar göreceksiniz.
|
||
|
||
Bu satırların en başına, kurduğumuz Türkçe yazıtipleri neredeyse o
|
||
dizinin adını yazıyoruz. Red Hat Linux 6.0'dan itibaren Türkçe
|
||
yazıtipleri /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizinine kuruluyor. Bu dizin
|
||
patikasını XF86Config dosyasının en üstüne ekleyelim. Tüm Türkçe
|
||
yazıtipleri kurulmuşsa /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizini altında
|
||
aşağıdaki dosyaları görebilirsiniz:
|
||
|
||
|
||
|
||
# ls -al /usr/share/fonts/ISO8859-9/
|
||
total 17
|
||
drwxr-xr-x 5 root root 1024 Feb 13 19:04 .
|
||
drwxr-xr-x 11 root root 1024 Feb 15 18:46 ..
|
||
drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 100dpi
|
||
drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 75dpi
|
||
drwxr-xr-x 2 root root 1024 Feb 13 19:04 misc
|
||
|
||
|
||
|
||
Şimdi ISO8859-9 dizininde Türkçe yazıtiplerimizin bulunduğunu
|
||
/usr/X11/lib/X11/XF86Config dosyasında belirtelim.
|
||
|
||
|
||
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/misc"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/75dpi"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/100dpi"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
|
||
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"
|
||
|
||
|
||
|
||
Tabi, bu dosyada "FontPath unix/:-1" satırı varsa, ekleme yapacağınız
|
||
üç satırı da "FontPath unix/:-1" satırının başına koymanız
|
||
gerekiyor.
|
||
|
||
|
||
|
||
Şu anda yazıtiplerimizi sisteme tanıtmış durumdayız. X Window
|
||
açılırken önce en üstteki FontPath bilgileri okunacaktır.
|
||
|
||
Şimdi X Window'a girin. Netscape ile herhangi bir Türkçe dosyayı
|
||
görüntüleyebilirsiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
7.2. X Window altında Türkçe klavye kullanılması
|
||
|
||
|
||
Sıra geldi klavye ayarlarının yapılmasına. Red Hat ile birlikte,
|
||
Türkçe klavye eşlem dosyaları da geliyor. Bu dosyalar,
|
||
/usr/X11R6/lib/X11/etc dizininde yeralıyorlar:
|
||
|
||
|
||
|
||
# cd /usr/X11R6/lib/X11/etc/
|
||
# ls -al xmodmap.*
|
||
-r--r--r-- 1 root root 4988 Oct 10 10:53 xmodmap.std
|
||
-rw-r--r-- 1 root root 2764 Oct 6 1998 xmodmap.tralt
|
||
-rw-r--r-- 1 root root 2316 Oct 6 1998 xmodmap.trf
|
||
-rw-r--r-- 1 root root 2316 Oct 6 1998 xmodmap.trq
|
||
|
||
|
||
|
||
Yukarıdaki dosyalar sırasıyla standart Amerikan klavye, alt Türkçe
|
||
klavye, F klavye ve Q Türkçe klavyeye karşılık geliyor. X Window'a
|
||
girerken bu klavyelerden bir tanesini aktif hale getirmemiz gerekiyor.
|
||
Örnek olarak, Q Türkçe klavyenin, X Window açılırken etkin olması
|
||
için, /home/kullanıcı-adı/.xinitrc dosyasına aşağıdaki satırı
|
||
eklemelisiniz.
|
||
|
||
|
||
|
||
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
|
||
|
||
|
||
|
||
.xinitrc dosyasına, kullandığınız pencere yönetecisini çalıştıracak
|
||
şekilde bir eklenti de yapmanız gerekecektir. Bu eklentiyi de
|
||
yaptıktan sonra dosyanın son hali aşağıdakine benzer bir hal alır:
|
||
|
||
|
||
|
||
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
|
||
startkde
|
||
|
||
|
||
|
||
Tabi siz startkde yerine istediğiniz pencere yöneticisini çalıştıracak
|
||
şekilde bir komut yazabilirsiniz.
|
||
|
||
X Window'a girdikten sonra da klavye haritasını değiştirmek mümkündür.
|
||
Bunun için yukarıda örneği bulunan xmodmap komutunu doğrudan xterm
|
||
altında çalıştırabilirsiniz.
|
||
|
||
X Window altında kullanılan klavye eşlem dosyalarından xmodmap.tralt,
|
||
konsol ekranda kullanılan tr.alt dosyasından biraz farklılık
|
||
gösteriyor. Konsol altında, herhangi bir Türkçe karakteri bastırmak
|
||
için ALT tuşunu kullanırken, X Window altında ALT-GR tuşunu
|
||
kullanmalısınız.
|
||
|
||
XFree86'daki güzel bir özellik de, konsolda kullanılan klavye eşlem
|
||
dosyasının aynısının, X Window açılırken de kullanılabilmesi. Bunun
|
||
için, /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasında,
|
||
XkbDisable
|
||
|
||
|
||
|
||
şeklinde bir satırın bulunması gerekir.
|
||
|
||
|
||
|
||
8. Yapılacaklar
|
||
|
||
|
||
Nefesimin yettiği bir noktada, uluslararasılaştırma (i18n -
|
||
internationalizaton) ve yerelleştirme (l10n - localization) konularına
|
||
da girmek istiyorum. Bu sayede örneğin aynı kaynak kodu derleyerek,
|
||
farklı diller için farklı tarih gösterimleri sunabilirsiniz. Bir dosya
|
||
içinde sıralama yaparken "ç" karakterinin, "c"den hemen sonra
|
||
gelmesini sağlayabilirsiniz. i18n sayesinde bir yazılımın kullanışlığı
|
||
çok artar. KDE gibi güzel bir masaüstü paketini şimdi Türkçe
|
||
kullanabiliyorsanız bunu i18n desteğine borçlusunuz.
|
||
|
||
Bunların yanında, sırada Star Office'in Türkçe ayarlarının yapılması
|
||
var. Sağolsun Sun Microsystems, Star Office'i serbest bırakarak Linux
|
||
kullanıcılarının çok gelişmiş bir ofis paketine sahip olmalarına
|
||
yardım etti. Bize de bu nimetten yararlanmak kaldı.
|
||
|
||
Sevgi, saygı, Linux
|
||
|
||
|
||
|